Suối Tắm là tên một ngôi chùa trong hệ thống di tích Quốc gia đặc biệt – Khu Di tích lịch sử và và danh thắng Yên Tử, thuộc thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.
Chùa Suối Tắm xây dựng năm 2009
Chùa Suối Tắm gắn với truyền thuyết vua Trần Nhân Tông lên Yên Tử tu hành, khi qua đây Ngài đã nghỉ lại bên suối và xuống tắm nên nhân dân gọi suối vua tắm là Suối Tắm.
Chùa trước đây chỉ là một ngôi miếu nhỏ do nhà sư chùa Linh Nham (chùa Cầm Thực) dựng lên thờ Nguyệt Nga công chúa, em gái quận hẻo Nguyễn Hữu Cầu (một lãnh tụ của nhân dân khởi nghĩa ở thế kỷ XVIII) với ý định cho Nguyệt Nga canh giữ cửa rừng, ngăn ranh giới giữa trần và phật. Đầu thập kỷ ba mươi của thế kỷ XX, nhà tư sản Bạch Thái Bưởi khai thác than ở khu vực này đã cùng vợ ba cho dựng một ngôi miếu thờ Mẫu Địa. Bức đại tự ghi “Đệ Nhị Địa Thiên” và bức cửa võng chạm khắc mai hoá rồng cũng được làm vào thời đó. Thời kỳ chống Pháp, chùa Cầm Thực bị cháy, nhân dân chuyển tượng Phật và đồ thờ đến ngôi miếu này thờ tạm, lâu dần miếu trở thành chùa. Ngày nay chùa Cầm Thực có quy mô rộng rãi, thờ cả Thần và Phật (tiền Thần, hậu Phật).
Chùa tọa lạc trên thế đất hình đầu con rùa. Kiến trúc kiểu chữ đinh (J) thu hồi bít đốc, cửa cuốn vòm. Trước cửa chùa là dòng suối, quanh năm nước chảy róc rách, suối đá nhấp nhô. Xung quanh chùa có rất nhiều cây cổ thụ, đặc biệt còn những cây đại cổ thụ 400 - 500 tuổi nằm nghiêng nghiêng trên bờ suối.
Chùa được chia làm ba gian: Gian ngoài là nơi để phật tử ngồi tụng kinh niệm phật. Bên phải thờ tượng Tổ, bên trái treo một chuông đồng. Gian tiếp theo có một bức hoành phi và 1 đôi câu đối, 1 hương án đặt bát hương đồng và tượng Thích Ca Sơ Sinh. Bên trái đặt tượng Đức Ông, phía dưới là ban thờ Ngũ hổ. Bên phải đặt Đức Thánh Tăng và Đức Thánh Trần. Gian trong cùng là hậu cung, phía ngoài treo một bức cửa võng. Các tượng thờ ở hậu cung được đặt trên một bục tam cấp. Cấp một thờ Tam thế Phật, cấp hai thờ Di đà, Quan Thế Âm và Đại Thế Chí, cấp ba thờ Quan Âm Chuẩn Đề và tượng Thích Ca sơ sinh.
Hiện vật cổ của chùa còn giữ được là 13 pho tượng, một bức cửa võng mai hóa rồng, một hòm sắc bằng gỗ đều có niên đại từ thế kỷ XIX.
Năm 2009, chùa Suối Tắm được trùng tu tôn tạo lại bằng nguồn ngân sách nhà nước với quy mô khang trang, ngay cạnh chùa cũ, trong khuôn viên rộng hơn 800m2.
Nhà Tam bảo, diện tích gần 200m2. Kết cấu hình chữ đinh (J), gồm ba gian hai chái bái đường và một gian hậu cung, mái lợp ngói mũi hài, đầu đao bốn mái trang trí hình mây cuộn và rồng, trên bờ nóc trang trí hình rồng ngậm bờ nóc, toàn bộ hệ thống cửa chính được trang trí theo kiểu thượng song hạ bản, hai chái là hai cửa sổ hình tròn được trang trí hình chữ thọ cách điệu.
Hậu cung chùa Suối Tắm
Nhà tổ diện tích gần 100m2, mái lợp ngói mũi hài, đầu đao bốn mái trang trí hình mây cuộn và rồng, trên bờ nóc trang trí hình rồng ngậm bờ nóc, toàn bộ hệ thống cửa chính được trang trí theo kiểu thượng song hạ bản, hai chái là hai cửa sổ hình tròn được trang trí hình chữ thọ cách điệu.
Lầu chuông, lầu trống có diện tích hơn 30m2, mái lợp ngói mũi hài, đầu đao bốn mái trang trí hoa văn mây xoắn. Ngoài ra còn có các công trình phụ trợ khác và khuôn viên sân vườn. Chùa Suối Tắm được xây dựng dưới chân núi, ngay sát bên bờ suối, lấy núi làm chỗ dựa, lấy suối làm gương soi, không gian trang nghiêm, tĩnh mịch, phong cảnh sơn thuỷ hữu tình.
Toàn bộ hệ thống tượng ở đây gồm 23 pho được bài trí như sau:
Chùa chính: bên trái tiền đường là tượng Đức Ông và tượng Ông Khuyến Thiện; bên phải là tượng Đức Thánh Tăng, tượng Ông Trừng Ác và tượng Đức Thánh Tăng. Gian hậu cung, chính giữa là ban thờ tam bảo chia thành bốn cấp, cấp thứ nhất là Tam Thế Phật, cấp thứ hai là Phật Tổ, hai bên là Văn Thù và Phổ Hiền, cấp thứ ba là Di đà, An Nam và Ca Diếp, cấp thứ tư là Quan Âm Chuẩn Đề, ngoài ra còn Tòa Cửu Long được đặt trên sập thờ.
Nhà Tổ: gian giữa là ban thờ Tam Tổ; bên phải là ban thờ tam tòa thánh Mẫu (ba pho tượng), bên trái là ban thờ Mẫu (một pho tượng). Toàn bộ hệ thống tượng ở chùa chính và nhà Tổ mới được đưa vào thờ tự năm 2011, khi khánh thành chùa.
Chùa Suối Tắm là ngôi chùa thứ hai nằm trên tuyến đường hành hương vào Yên Tử nên không lúc nào vắng bóng Phật tử và du khách hành hương về cõi Phật.
Ngày 13/3/1974, Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử được xếp hạng Di tích Quốc gia. Ngày 27/9/2012, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1419/QĐ-TTg xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt. Ngày 18/02/2013, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 334/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án mở rộng và phát triển Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử, tạo hành lang pháp lý quan trọng trong việc đầu tư tôn tạo, bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích quốc gia đặc biệt.
Hiện nay Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử (Quảng Ninh, Bắc Giang, Hải Dương) đang được triển khai lập hồ sơ khoa học trình UNESCO công nhận là Di sản thế giới./.
Phan Thị Thúy Vân