Phòng truyền thống là nơi lưu giữ và trưng bày các hiện vật, tài liệu quý giá liên quan đến lịch sử, văn hoá và các giá trị tinh thần của một địa phương, đơn vị, tổ chức hay cộng đồng. Việc xây dựng phòng truyền thống không chỉ nhằm bảo tồn các di sản quý báu mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục tinh thần dựng nước và giữ nước của cha ông. Thông qua các hiện vật và câu chuyện lịch sử được trưng bày trong phòng truyền thống, khơi dậy lòng tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm với cộng đồng. Phòng truyền thống là cầu nối giúp cho những người trẻ tuổi có cơ hội gặp gỡ, giao lưu và học hỏi từ những người đi trước. Việc này không chỉ tăng cường sự đoàn kết mà còn giúp chuyển tải kinh nghiệm, kiến thức và giá trị sống từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Trong bối cảnh hiện nay, việc xây dựng và duy trì các phòng truyền thống không chỉ là nhiệm vụ bảo tồn di sản mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục, nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị lịch sử và văn hóa. Để đảm bảo các phòng truyền thống hoạt động đúng quy trình và đạt hiệu quả cao, cần có sự hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ từ các đơn vị có thẩm quyền, Bảo tàng Quảng Ninh là một trong những đơn vị có chức năng và năng lực thực hiện nhiệm vụ này. Bảo tàng Quảng Ninh có thể cung cấp các tài liệu hướng dẫn chi tiết về quy trình xây dựng, vận hành phòng truyền thống, bao gồm các bước cụ thể như: Lập kế hoạch; xây dựng đề cương; sưu tầm hiện vật - ảnh tư liệu; lên danh mục và thiết kế không gian; sắp xếp sao cho khoa học và thu hút; hướng dẫn các công tác chuyên môn nghiệp vụ như; sưu tầm, kiểm kê, bảo quản hiện vật đúng tiêu chuẩn bảo tàng.

Để tư vấn xây dựng phòng truyền thống đúng quy định cần có đội ngũ nhân lực đáp ứng chuyên môn, Bảo tàng Quảng Ninh có thể tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn và dài hạn cho đội ngũ cán bộ phụ trách phòng truyền thống, bao gồm: Kỹ năng trưng bày hiện vật; hướng dẫn cách sắp xếp và trưng bày hiện vật sao cho khoa học, hấp dẫn, dễ hiểu đối với người xem; hướng dẫn về các kỹ thuật bảo quản, phục hồi hiện vật để duy trì tình trạng tốt nhất; nâng cao kỹ năng giao tiếp, thuyết trình, và hướng dẫn tham quan cho cán bộ phụ trách. 

Cùng với việc thiết kế xây dựng, tập huấn cho cán bộ chuyên môn, Bảo tàng Quảng Ninh có thể cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ hiện đại cho các phòng truyền thống, bao gồm: Tư vấn về hệ thống chiếu sáng, điều hòa không khí để bảo quản hiện vật và tạo không gian trưng bày hiệu quả; hỗ trợ triển khai các ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý và trưng bày hiện vật, như phần mềm quản lý hiện vật, công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR).

Bảo tàng Quảng Ninh có thể thúc đẩy sự liên kết và hợp tác giữa các phòng truyền thống trong tỉnh và với các bảo tàng, cơ quan nghiên cứu khác, bao gồm: Chia sẻ tài liệu, tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo để các phòng truyền thống rút kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau; Đồng thời hợp tác tổ chức các sự kiện văn hóa, lịch sử, nhằm thu hút sự quan tâm của cộng đồng và du khách. Cùng với đó là liên kết nghiên cứu khoa học, thực hiện các dự án nghiên cứu chung về lịch sử, văn hóa, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các phòng truyền thống. Qua việc cung cấp tài liệu hướng dẫn, đào tạo nguồn nhân lực, hỗ trợ kỹ thuật và thúc đẩy hợp tác, Bảo tàng Quảng Ninh đang đóng góp tích cực vào việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của tỉnh nhà.

Thực tế, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho các phòng truyền thống là một nhiệm vụ cấp thiết. Về chất lượng, đội ngũ có trình độ chuyên môn cao sẽ đảm bảo chất lượng các hoạt động tại phòng truyền thống. Họ có khả năng sưu tầm, kiểm kê, bảo quản và trưng bày hiện vật một cách khoa học, tạo nên những câu chuyện lịch sử hấp dẫn và chân thực. Cùng với sự vững vàng về chuyên môn, giỏi nghề, đạo đức nghề nghiệp và tinh thần trách nhiệm giúp đội ngũ cán bộ truyền đạt được những giá trị lịch sử, văn hóa một cách chân thực và có ý nghĩa. Họ đóng vai trò là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về di sản văn hóa của dân tộc.

Trong những năm qua, Bảo tàng Quảng Ninh luôn tạo điều kiện cho cán bộ học tập, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, khuyến khích tham gia các hội thảo, hội nghị chuyên ngành để cập nhật kiến thức và trao đổi kinh nghiệm với các đơn vị khác. Nhận thức được việc tư vấn xây dựng phòng truyền thống tại các đơn vị trong tỉnh là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, Bảo tàng Quảng Ninh chú trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ trong lĩnh vực này vừa hồng vừa chuyên đảm bảo có trình độ chuyên môn giỏi, đạo đức nghề nghiệp và tinh thần trách nhiệm để thực hiện tốt nhiệm vụ tư vấn xây dựng phòng truyền thống. Chính vì vậy Bảo tàng là địa chỉ tin cậy tư vấn xây dựng phòng truyền thống cho các địa phương, đơn vị đạt kết quả cao như: Nhà truyền thống của các mỏ than Hà Tu, Đèo Nai, Cọc Sáu; Nhà truyền thống Công ty Kho vận Cẩm Phả, Trường Cao đẳng nghề mỏ Hồng Cẩm (nay là Trường Cao đẳng Than - Khoáng sản Việt Nam); Nhà lưu niệm Đệ tứ chiến khu tại Bắc Mã, Bình Dương, TX Đông Triều; nhà truyền thống người Dao tại Nam Sơn, Ba Chẽ. Hiện tại, Bảo tàng Quảng Ninh đang tư vấn xây dựng nhà bảo tồn văn hoá truyền thống người Sán Dìu tại xã Bình Dân huyện Vân Đồn; người Dao Thanh Y tại xã Thượng Yên Công, TP Uông Bí…

Từ việc tăng số lượng phòng truyền thống, nâng cao chất lượng trưng bày, đào tạo nguồn nhân lực, tư liệu hóa và lưu trữ khoa học, đến tăng cường hợp tác và tổ chức các hoạt động giáo dục, Bảo tàng Quảng Ninh đã khẳng định vai trò quan trọng của mình không chỉ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá, mà còn trong tư vấn thiết kế và xây dựng cho nhiều đơn vị. Đóng góp lớn trong các thành công này chính là sự lãnh đạo và chỉ đạo của Cấp ủy và Ban Giám đốc Bảo tàng Quảng Ninh cùng với sự đồng tâm nhất trí của đội ngũ cán bộ viên chức và người lao động. Họ đã tạo nên những chiến lược đúng đắn, hướng dẫn và hỗ trợ cho quá trình tư vấn, thiết kế nhà truyền thống một cách hiệu quả và bền vững.

Các phòng truyền thống được tư vấn bởi Bảo tàng Quảng Ninh đã tổ chức nhiều hoạt động giáo dục và trải nghiệm thực tế cho học sinh, sinh viên và cộng đồng. Nhờ sự hướng dẫn của Bảo tàng Quảng Ninh, các phòng truyền thống đã trở thành những điểm đến hấp dẫn cho du khách, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa địa phương. Việc này không chỉ giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị di sản mà còn tạo ra nguồn thu nhập từ du lịch, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực. 

Các đơn vị trong và ngoài tỉnh đã nhận được sự hỗ trợ tư vấn từ Bảo tàng Quảng Ninh đều đánh giá cao chất lượng dịch vụ và hiệu quả của các dự án. Sự chuyên nghiệp, tận tâm và kiến thức sâu rộng của đội ngũ tư vấn đã giúp các đơn vị xây dựng được những phòng truyền thống mang đậm bản sắc và giá trị văn hóa riêng biệt. Bằng cách tiếp tục đầu tư vào đào tạo chuyên môn, hợp tác quốc tế và áp dụng các công nghệ tiên tiến, bảo tàng hướng tới mục tiêu trở thành đơn vị hàng đầu trong việc tư vấn xây dựng phòng truyền thống. Bảo tàng Quảng Ninh sẽ tiếp tục nỗ lực để đóng góp vào công cuộc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, lịch sử của đất nước.

Nghị quyết số 17-NQ/TU ngày 30/10/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành “Về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững” cũng khuyến khích phát triển bảo tàng ngoài công lập, các cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương xây dựng và khai thác nhà truyền thống, phòng truyền thống phát triển đúng yêu cầu định hướng chính trị của Đảng.

An Thủy Ninh - BTQN