Khu di tích lịch sử Đồn biên phòng 209 Pò Hèn, xã Hải Sơn, thành phố Móng Cái là nơi ghi dấu sự kiện của quân dân ta trong cuộc chiến đấu bảo vệ chủ quyền biên giới của Tổ quốc tháng 02 năm 1979.
Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ Pò Hèn: Ảnh St
Vào những năm 1976-1977, tại vùng địa đầu Tổ quốc liên tiếp xảy ra các vụ khiêu khích vũ trang do thế lực phản động bên kia biên giới gây ra. Để tạo cớ cho cuộc chiến tranh, chúng đã vu cáo Việt Nam bài xích, khủng bố người Hoa nên đã mở chiến dịch lôi kéo người Hoa về Trung Quốc, gây ra vụ “nạn kiều” năm 1978. Vào lúc 5 giờ 30 phút ngày 17/02/1979, trên toàn tuyến biên giới tỉnh Quảng Ninh, quân giặc đã dùng pháo cối hạng nặng, cối 82mm, 60mm, ĐKZ, tiểu liên bắn dữ dội vào các đồn biên phòng 210, 211, 212 và các đội công nhân lâm nghiệp, khu dân cư.
Tại mặt trận Pò Hèn, cuộc chiến không cân sức giữa cán bộ, chiến sĩ đồn 209 và quân giặc diễn ra ác liệt. Quân số của đồn lúc đó chỉ có 92 đồng chí, dưới sự chỉ huy của đồn phó, trung úy Đỗ Sỹ Họa, cán bộ, chiến sỹ đồn 209 đã đoàn kết, chiến đấu vô cùng anh dũng, lập được nhiều thành tích xuất sắc, làm thất bại âm mưu xâm lược của kẻ thù, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của quân và dân tỉnh Quảng Ninh trong trận chiến đấu bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ, biên giới thiêng liêng của Tổ quốc.
Ngày 19/12/1979, Đồn biên phòng 209 Pò Hèn đã được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Ngày 19/5/2010, nhân kỷ niệm 110 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, khu tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ Pò Hèn được khởi công tôn tạo với nguồn vốn xã hội hóa, do Bộ chỉ huy Biên phòng tỉnh Quảng Ninh làm chủ đầu tư. Ngày 10/01/2011 khánh thành.
Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ Pò Hèn được xây dựng trên mảnh đất của Đồn Biên phòng 209. Là nơi ghi dấu chiến công oanh liệt của các chiến sỹ bộ đội biên phòng tỉnh Quảng Ninh nói riêng và cả nước nói chung. Giáo dục cho các thế hệ mai sau về tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu dũng cảm, không khuất phục trước kẻ thù của quân và dân trong ta trong trận chiến bảo vệ chủ quyền biên giới của Tổ quốc.
Đài tưởng niệm liệt sỹ Pò Hèn được xây dựng trong khuôn viên rộng 86.304m2, gồm các hạng mục: đài tưởng niệm, đỉnh hương, nhà bia, đền thờ các liệt sỹ, sân khu tưởng niệm và vườn cây. Công trình đài tưởng niệm cao 16 mét, được cách điệu hình tượng đôi bàn tay ôm trọn tổ quốc Việt Nam. Hai bên là hai nhà bia khắc tên 86 liệt sỹ là bộ đội biên phòng Đồn 209 Pò Hèn, nhân viên thương nghiệp và công nhân lâm trường Hải Sơn. Sân khu tưởng niệm rộng hơn 1000m2, vườn cây trước khu tưởng niệm có diện tích 3000m2, xung quanh có tường rào bảo vệ, hai bên lối vào trồng cây cảnh, tạo vẻ đẹp và sự tôn nghiêm cho khu di tích.
Hàng năm, vào các dịp lễ tết, ngày kỷ niệm trận đánh đồn Pò Hèn (17/02), ngày truyền thống lực lượng Bộ đội Biên phòng (3/3), ngày Thương binh Liệt sỹ (27/7) hoặc nhân dịp tổ chức các sự kiện chính trị của địa phương, các hoạt động “Dâng hương tri ân các anh hùng liệt sỹ” đã được tổ chức long trọng tại đây.
Với ý nghĩa giá trị đó, ngày 23/01/2014, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Quyết định số 178/QĐ-UBND, xếp hạng Đồn Biên phòng 209 Pò Hèn, xã Hải Sơn, thành phố Móng Cái là Di tích lịch sử cấp Tỉnh./.
Phan Thị Thúy Vân